Kênh đào Nicaragua: Dự án có mùi bành trướng

Từ lâu, Nicaragua có một giấc mơ nhỏ là tạo một kênh đào mới tại Nam Mỹ, nối liền hai đại dương Thái Bình Dương và vùng biển Caribbean, một phần để cạnh tranh với kênh đào lừng danh tại Panama, một phần đáp ứng nhu cầu vận tải của các thuyền lớn mà dù cho kênh Panama có mở rộng ra tối đa vẫn không thể nào chứa nổi, và nhất là nâng cao nền kinh tế nghèo nhất Tây bán cầu, chỉ sau Haiti.

Kênh Panama - tàu Trung quốc qua lại khá nhiều

Panama đã bỏ ra 5.25 tỷ Mỹ kim để mở rộng và nâng cấp kênh đào, nhưng vẫn còn hẹp và các tàu lớn không thể thông thương qua kênh đào này.
Dự án kênh đào Nicaragua được ước tính khoảng 40 tỷ này đã được rao tìm “đối tác” trong nhiều năm qua, và lại được nhắc đến khi ông Tập Cận Bình đến Trung Mỹ trong chuyến Mỹ du vừa qua.

Các nhà kinh doanh lớn, các nhà đầu tư lớn, các chính trị gia đều bị lôi cuốn bởi dự án quy mô này, thế nhưng đến nay đều đã gặp thất bại.
Và cho đến nay, công trình kênh đào Panama do cố TT Hoa Kỳ William McKinley và nhà tài phiệt vận tải Cornelius Vanderbilt thực hiện vẫn là công trình hy hữu, mang lại giá trị vận tải biển to lớn và mang lại sự phồn vinh cho Panama mà Nicaragua nhìn vào đầy thèm khát.

Panama đã trở thành một nền kinh tế nóng của vùng Trung Mỹ, với chi tiêu của chính phủ gia tăng, việc làm gia tăng, thất nhiệp giảm, các công trình xã hội như nâng cao mức sống cho người nghèo được gia tăng,… Sự thay đổi này có phần đóng góp lớn từ công trình kênh đào Panama mà quốc gia láng giềng Nicaragua nằm ngay ở phía Bắc thèm muốn.

Để dọn đường cho đại công trình này, các nhà lập pháp Nicaragua đã quyết định vào thứ năm rồi với tỷ lệ đồng thuận cao tại quốc hội cho phép chuyển nhượng 50 năm cho một công ty tư nhân đặt trụ sở tại Hồng Kông có tên là HKND Group, do trùm viễn thông của Trung quốc là ông Wang Jing (ảnh trên) lãnh đạo.

Công ty này đầy tham vọng vì ngoài dự án kênh đào này, còn giành thêm các dự án lớn khác như xây dựng đường hỏa xa, hai hải cảng, một phi trường quốc tế và một đường ống dẫn dầu.

Ông Wang nói: “Còn quá sớm trong một tiến trình rất dài, và chúng tôi còn có nhiều việc cần làm phía trước, nhưng chúng tôi muốn nói rõ là chúng tôi dự tính công trình này sẽ mang đẳng cấp quốc tế.”

Vào thời điểm này, thật khó nói gì thêm về công trình này vì còn quá nhiều câu hỏi mà các phóng viên quốc tế muốn phỏng vấn tập đoàn HKND thế nhưng không ai trả lời trước những câu hỏi này.

Những vấn đề lớn như làm sao tài trợ công trình 40 tỷ này, và lộ trình kênh đào ra sao khi có tin cho rằng không theo dòng sông San Juan và sẽ dài gấp 3 lần kênh đào Panama…? Còn nhiều câu hỏi lớn khác được đặt ra mà chưa có câu trả lời.

Lý thuyết để có kênh đào mới xuyên ngang quốc gia Nicaragua và nối liền hai đại dương nói trên là cho dù kênh đào Panama có nới rộng ra như hiện nay, vẫn không đủ mức để chứa những tàu vận tải hàng cỡ lớn trên thế giới. Kênh đào mới xuyên Nicaragua sẽ rộng hơn và sẽ đáp ứng nhu cầu vận tải quốc tế trong khoảng vài chục năm tới, khi mà thương mại và buôn bán giữa đông và tây ngày càng gia tăng như hiện nay với những thương thuyền này càng lớn, mà hầu hết đều xuyên ngang lục địa Trung Mỹ này. Trong bối cảnh đó, chỉ những thương thuyền lớn mới có thể băng ngang kênh đào mới tại Nicaragua này!

Tuy thế, công trình này không hẵn lạc quan như trên mà còn phải đương đầu nhiều phức tạp khác về tài chánh và chính trị. Nhiều nhà quan sát tỏ ra hoài nghi về công trình này? Trước đây có nhiều công trình đã thất bại tại Nicaragua vì thiếu tài trợ và bối cảnh chính trị rất phức tạp tại nước này.

Tổng thống Daniel Ortega (ảnh trên) và chính phủ Sandinista đã miêu tả dự án này như là một công trình làm bùng nổ kinh tế cjho Nicaragua, một quốc gia nghèo vào hàng đệ nhất trên thế giới. Quốc gia này nợ nần nhiều và thất nghiệp tràn lan.

Nicaragua có 6 triệu dân mà hiện có 1 triệu người thất nghiệp. Tổng thống Ortega tin rằng nếu kênh đào này mở ra, thì sẽ tạo ra hàng trăm ngàn việc làm, sẽ giải quyết tình trạng thất nghiệp lan tràn hiện nay. Hơn thế nữa, chính phủ của tổng thống Ortega tin rằng GDP của Nicaragua nhờ thế sẽ tăng từ 11 tỷ hiện nay lên 25 tỷ trong năm năm tới. Từ viễn tượng này, TT Ortega tố cáo những người chống lại công trình kênh đào là những “kẻ muốn Nicaragua tiếp tục chịu cảnh kém phát triển và nghèo nàn” triền miên.

 76% dân số Nicaragua sống dưới mức 2 đô la/ngày

Người biểu tình dẫm lên những biểu ngữ in hình Tổng thống Daniel Ortega với hàng chữ "Kẻ trộm lớn nhất và kẻ phản bội của Nicaragua, Daniel Ortega, Tổng thống bất hợp pháp" tại cuộc biểu tình chống lại dự án kênh đào bên ngoài tòa nhà Quốc hội ở Managua hôm 13/6/ 2013

Thế nhưng không phải ai cũng ủng hộ dự án này. Theo Reuters thì một nhóm nhà lập pháp đã phản đối sau cuộc bỏ phiếu vào thứ năm vừa qua, khi quốc hội thông qua quyền chuyển nhượng 50 năm cho tập đoàn HKND. Họ hát quốc ca Nicaragua rồi trương khẩu hiệu: “Ortega, tên phản bội!”

Phong trào Movement for Nicaragua, gồm những liên minh của các nhóm cộng đồng, đã lên tiếng về vấn đề này: “Nicaragua không phải để phát mãi. Nicaragua thuộc về toàn dân Ninaragua và không phải là tài sản riêng của tổng thống Ortega và gia đình của ông ta.”

Kiểu bắt tay hết sức thân thiết giữa một nguyên thủ quốc gia và một gã doanh nhân

Một số người khác hoài nghi về doanh gia Wang Jing. Tay này mới xuất hiện tại Nicaragua từ năm ngoái với tư cách là giám đốc tập đoàn viễn thông Xinwei Telecom Enterprise Group. Tập đoàn này ký hợp đồng với chính phủ là cải thiện hệ thống viễn thông của Nicaragua và đầu tư 700 triệu Mỹ kim mà cho đến nay chưa thấy dấu hiệu chi tiêu một xu nào.
Dân biểu đối lập Eliseo Nunez nói là “Chúng ta không thể nào tin rằng họ sẽ xây kênh đào xuyên đại dương được. Từ đây nhìn vấn đề thì thấy rằng họ chẳng xây được đường điện thoại nào, chẳng làm gì cả từ lúc công bố. Tất cả chỉ là xạo.”

Giám đốc của Viện viễn thông chính phủ Nicaragua hôm tuần rồi đã thông báo là những hệ thống viễn thông đợt đầu lẽ ra sẽ được lắp đặt vào cuối tháng 7 hay đầu tháng 8, thế nhưng phải bị hoãn lại do tiêu chuẩn sản xuất cao của tập đoàn viễn thông Xinwei Telecom Enterprise Group.

Cái này thì khả năng có thật: Một bàn đạp quân sự để Trung cộng bành trướng?

Những phức tạp nói trên đã tạo ra tin đồn khắp nơi và sự hoài nghi là công trình trên là… ba xạo! Nhiều người cho là viễn ảnh sống giàu có như quốc gia Panama chỉ là một sự ảo tưởng mà thôi.

Một ông tài xế Taxi có tên là Francisco Siles nói với ký giả Reuters là “Tất cả chỉ là những ảo tưởng vĩ đại mà họ đang rao bán cho chúng ta. Điều ba xạo là chúng ta sẽ giàu có như Panama. Rồi chúng ta vẫn cứ là quốc gia Nicaragua nghèo nàn mà thôi”.

Rồi công trình này sẽ đi về đâu? Đó vẫn là một câu hỏi! Và Nicaragua trở nên giàu có là chuyện ảo tưởng hoang đường hay là viễn ảnh có thật?
NGUYỄN XUÂN NAM