Miến Điện sắp chấm dứt kiểm duyệt báo chí

Vào tháng Bảy này, quốc hội Miến Điện dự kiến thông qua một đạo luật báo chí mới theo hướng giảm dần chế độ kiểm duyệt. Giám đốc Cục Đăng ký và Giám sát Báo chí của chính quyền Miến Điện – cơ quan kiểm duyệt tối cao – đã chính thức xác nhận sự cáo chung của chế độ kiểm duyệt báo chí ngay trong tháng Sáu này.Trong bối cảnh đó, Tờ The Nation tại Bangkok chú ý đến tập đoàn báo chí Eleven Media tại Miến Điện, cơ quan truyền thông tiên phong trong đấu tranh đòi tự do báo chí.

Người sáng lập và đương kim chủ tịch của Eleven Media là ông Than Htut Aung (ảnh trên) Năm 1988, ông được nhận vào một trường Đại học tại Anh, nhưng chính phủ quân phiệt lúc bấy giờ không cấp passport cho ông. Thế là ông lao vào kinh doanh ở tuổi 25. Việc buôn bán không suôn sẻ, ông bèn mở một tờ báo tuần mang tên First Eleven Sport Journal vào năm 2000.
Tờ báo mang tên thể thao, nhưng thực chất đã thông qua các tin tức thể thao để lồng vào các nhận định về thực trạng chính trị của Miến Điện. Vì thế, tuần san thể thao này nhanh chóng thu hút độc giả quan tâm chính trị trong đất nước quân phiệt lúc bấy giờ.

Tại Miến Điện, các tờ nhật báo đều là báo nhà nước, còn báo tư nhân chỉ là tuần san. Ông Htut Aung đã lách luật bằng cách thành lập thêm hai tuần san khác mang tên Premier Eleven Sport Journal và Weekly Eleven News Journal vào năm 2003 và 2005. Sau năm 2005, quyền kiểm duyệt được chuyển từ Bộ Nội vụ sang Bộ Thông tin, và từ đó sự kiểm duyệt đỡ khắt khe hơn. Năm 2008, ông lại cho ra đời tạp chí Biweekly Eleven News Journal.
Tuyên truyền chống Trung Quốc

Sau cuộc bầu cử gây tranh cãi Năm 2010, Eleven Media đã khéo léo đăng tải thông tin cổ vũ đối thoại giữa chính phủ Thein Sein và phe đối lập cùng với cộng đồng quốc tế. Năm 2011, tập đoàn này lao vào một mặt trận mới: tuyên truyền phản đối dự án đập thủy điện Myistone, một dự án được cho là có hại cho môi trường nhưng lại có lợi cho phía nhà đầu tư Trung Quốc.
Năm nay, nhân kỷ niệm 11 năm ngày ra đời Eleven Media, ông Than Htut Aung đã không ngại trực ngôn với chính phủ thông qua một loạt bài viết trong đó có đoạn: “Hồi thế kỷ 19, hai siêu cường lớn nhất là Anh và Pháp đã xâm lược Ấn Độ và Miến Điện. Thế kỷ 20 thì Hoa Kỳ xâm chiếm Việt Nam, Triều Tiên. Còn thế kỷ 21 này là đến lượt Trung Quốc tấn công. Chúng ta không thể nào để đất nước chúng ta rơi vào tay họ”.

Đối với tiến trình cải cách chính trị đang diễn ra tại Miến Điện, ông chủ tập đoàn Eleven Media tỏ ra nhiều hy vọng. Ông cho rằng nó chắc chắn hơn các nước của mùa xuân Ả Rập khác. Thế nhưng, không phải vì thế mà con đường phía trước hết chông gai. Dự luật báo chí được soạn thảo và sắp được mang ra trình quốc hội còn mang nhiều dấu vết xưa cũ, tức còn nhiều qui định khắc khe, bó buộc tự do báo chí và thiếu tính minh bạch. Ông Htut Aung hi vọng nhìn thấy báo chí Miến Điện được tự do như ở Thái Lan.

Hồi mới thành lập tạp chí đầu tiên, ê kíp của Eleven Media chỉ có 3 nhà báo. Hiện tại, tập đoàn này có đến 4 tạp chí với 120 phóng viên. Ông Htut Aung hy vọng các nhà báo của ông và người dân tham gia cổ phần của tập đoàn. Ông cũng thông báo sẽ đưa Eleven Media lên sàn chứng khoáng vào năm 2016. Giải thích cho việc này, người sáng lập Eleven Media nói: “Mục đích không chỉ vì tiền. Không phải mình tôi làm chủ tập đoàn này, mà nó thuộc về toàn thể nhân dân Miến Điện, họ còn phải vượt qua nhiều khó khăn để giành được tự do và dân chủ”.
Lê Phước/RFI

Các nhật báo bây giờ có thể thoải mái đăng hình bà Aung San Suu Kyi, chuyện này một thời đã bị cấm. Tuy nhiên, luật kiểm duyệt có từ 50 năm nay, một di sản của xã hội chủ nghĩa, vẫn còn hiệu lực.

 Bán báo dạo trên hè phố Ranggon

Bonus: Biếm họa về kiểm duyệt báo chí