Vì sao Mỹ không cấm súng?

Nguyễn Hải Hoành/VHNA
...Nước Mỹ đứng đầu thế giới về tai họa do súng gây ra: trung bình hàng năm có khoảng 100.000 người thương vong bởi súng, trong đó chết chừng 30.000 (năm 1997 có 32.436 người chết). Tổng số người Mỹ chết vì tai nạn súng trong nước nhiều hơn tổng số lính Mỹ chết trong tất cả các cuộc chiến tranh ở ngoài nước. Tự tử bằng súng là một vấn nạn lớn. Tổng thống Obama thừa nhận cứ 36 giờ thì có 12 người Mỹ trẻ chết vì tội phạm bạo lực...

...Những tai họa thảm thương nói trên không thể không liên quan tới việc từ xưa tới nay tất cả các đời chính phủ Mỹ đều để cho dân chúng được quyền sở hữu và mang súng theo người.

Trên thế giới không nước nào dân chúng sở hữu súng với mức độ cao như nước Mỹ. 314 triệu dân Mỹ hiện nay làm chủ hơn 270 triệu súng các loại; bình quân mỗi người lớn có hơn 1 khẩu súng...

...Khi tuyên bố về vụ Thảm sát kinh hoàng ở Colorado hai ứng viên Tổng thống là Obama và Romney cũng không nói gì tới việc phải sửa đổi luật kiểm soát súng cho chặt chẽ hơn. «Quan điểm của Tổng thống là chúng ta có thể tiến hành các biện pháp nhất định để cách ly súng đạn khỏi tay những kẻ không nên có súng dưới các điều luật hiện hành» — người Phát ngôn Nhà Trắng Jay Carney chỉ nói thế khi Obama tới Colorado để tưởng niệm các nạn nhân. Nhưng Obama không nói rõ đó là những biện pháp nào. Romey nói ông tôn trọng quyền người dân mang theo vũ khí.

Tờ Washington Post viết: «Chúng tôi không kỳ vọng vụ thảm sát sẽ dẫn tới sự xiết chặt luật lệ. Chúng tôi hiểu bầu không khí chính trị hiện nay», và kết luận: «Luật súng của Mỹ hiện thật khó chấp nhận». Bầu không khí tờ báo muốn nói là nếu bây giờ ứng viên Tổng thống nào đề nghị cấm súng thì chẳng khác gì tự sát về chính trị. Trong vụ xả súng tại bang Arizona năm ngoái, nghị sĩ Gabby Giffords của bang này bị thương nặng nhưng chính quyền Arizona đâu có vì thế mà tăng cường kiểm soát súng.

Rõ ràng nước Mỹ không cấm được súng. Vì sao vậy? Để trả lời câu hỏi này, cần xem xét các yếu tố lịch sử và văn hóa của nước Mỹ...

...Hiến pháp Mỹ thông qua năm 1789 chỉ có 7 điều nhưng lại có tới 27 điều Bổ sung (Amendment, còn dịch là Tu chính án); trong đó 10 điều Bổ sung đầu tiên gọi là Luật về Quyền lợi (Bill of Rights). Điều Bổ sung số II có tiêu đề Quyền giữ và mang vũ khí, được thông qua ngày 15/12/1791 bảo đảm các công dân Mỹ có quyền sở hữu và mang súng. Về sau chính quyền hơn một nửa số bang ở Mỹ tán thành Học thuyết Castle, tức học thuyết chủ trương cho phép cá nhân được tự vệ chính đáng kể cả sát thương thay vì rút lui khi bị tấn công, và thể hiện nó bằng luật Stand your Ground (Đứng nguyên tại chỗ, nếu không tôi sẽ bắn), tức luật cho phép nổ súng khi bị đe dọa...

...Ngày 13/9/1994, Tổng thống Clinton ký lệnh cấm súng tấn công (là loại có thể sát thương nhiều người cùng một lúc), nhằm mục đích giảm thương vong do các tai nạn súng, quy định việc buôn bán 19 loại súng tấn công quân dụng và hộp đạn trên 10 viên là bất hợp pháp. Nhưng lệnh có kèm một điều là chỉ có thời hạn 10 năm, sau đó nếu Quốc hội không ủy quyền kéo dài thời hạn thì lệnh cấm này tự động hết hiệu lực. Năm 2004 (thời Tổng thống Bush con), dưới sức ép của NRA, Quốc hội Mỹ không tuyên bố kéo dài thời hạn thi hành lệnh trên, như vậy nghĩa là lệnh cấm đó thất bại. Hậu quả là những loại súng như AK-47, súng lục TEC-9 là những vũ khí tấn công vốn chỉ cảnh sát mới được dùng, nay cũng được bán cho dân...

...Người nước ngoài đến Mỹ đều vô cùng ngạc nhiên khi thấy súng đạn được bày bán khắp nơi như một mặt hàng bình thường. Người mua chỉ cần có đủ các điều kiện về tuổi quy định, không có tiền sử phạm tội hoặc bệnh tâm thần và được cảnh sát cho phép thì có thể được mua súng và cấp Giấy phép sở hữu súng. Người mua chỉ cần tự khai vào một biểu mẫu. Người bán gửi bản khai đó cho cảnh sát; sau khi đối chiếu với hệ thống hồ sơ lưu trữ toàn quốc về nhân thân của công dân Mỹ, cảnh sát sẽ trả lời có cho phép mua súng hay không (mọi liên lạc đều qua mạng); nếu thấy có vấn đề, cảnh sát lập tức đưa người đó về đồn thẩm tra. Nơi bán súng thường có bãi thử súng. Ai chưa biết cách dùng súng thì không được mua súng. Người mua súng phải qua sát hạch tương tự khi lấy bằng lái xe: sát hạch lý thuyết rồi sát hạch thực tế khả năng dùng súng. Có giấy phép rồi hàng năm phải trình xét...

Xem toàn bài: Vì sao nước Mỹ không cấm súng?