Trung cộng và các chiêu thức ngoại giao

Năm 1971 nền ngoại giao bóng bàn giữa Hoa Kỳ và Trung quốc mở màn. Ngày 6/4/1971 đoàn lực sĩ bóng bàn Hoa Kỳ đang tham dự giải bóng bàn quốc tế lần thứ 31 tại Tokyo được phái đoàn lực sĩ Trung quốc ngỏ lời mời thăm viếng thân hữu Trung quốc. Bốn ngày sau, phái đoàn Hoa Kỳ gồm 9 lực sĩ bóng bàn và 6 viên chức từ đất Hồng Kông bước vào lục địa Trung quốc lấy máy bay đi Bắc Kinh. Đó là 15 người Mỹ đầu tiên đến lục địa Trung quốc kể từ năm 1949 khi Mao tiến quân vào Bắc Kinh và tuyên bố thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung quốc. Chuyến đi của đoàn lực sĩ bóng bàn được gọi là “nền ngoại giao bóng bàn” mở màn cho mối quan hệ giữa Trung quốc và Hoa Kỳ là một công tác ngoại giao ngoạn mục và thành công.

Theo chân Hoa Kỳ, tuy không ngoạn mục bằng, ngày 25/3/2013 chiếc chuyên cơ của công ty FedEx chở hai cô chú Panda, Da Mao và Er Shun từ Thành Đô, Trung quốc đáp xuống phi trường Pearson, Toronto trong tỉnh Quebec, Canada mở màn cho nền ngoại giao Panda. Chuyến bay là kết quả của công tác ngoại giao do đích thân thủ tướng Canada Stephen Harper và vợ thực hiện khi hai ông bà công du Trung quốc năm ngoái. Trung quốc đồng ý cho Canada thuê một cặp Panda trong 10 năm. Cô Panda 5 tuổi Er Shun và chú Panda Da Mao 4 tuổi làm bạn trai của Er Shun.

Sẽ không có chuyện thuê Panda nếu trong chuyến công tác của thủ tướng Stephen Harper trong tháng 12/2012 không có việc Canada đồng ý bán công ty khai thác dầu khí Nexem Inc. trụ sở đặt tại Calgary với giá 15.1 tỉ mỹ kim cho công ty China National Offshore Oil Company. Biết dư luận dân chúng và quốc hội Canada sẽ phản đối việc chuyển nhượng này, thủ tướng Harper tính trước và dùng nước cờ “ngoại giao Panda”. Việc thuê hai cô chú Panda cốt để cho dân chúng và báo chí Canada náo nức tạm quên vụ chuyển nhượng công ty dầu khí. Và quả vậy, tin tức tại Canada tràn ngập hình ảnh tiếp đón Da Mon và Er Shun khi chiếc chuyên cơ của công ty FedEx đáp xuống phi trường Toronto ngày 25/3 vừa qua.

Canada thuê hai cô chú Panda với giá 1 triệu mỹ kim một năm, xem như tiền Canada trợ cấp cho cơ sở nghiên cứu và bảo tồn giống Panda tại Trung quốc. Không nói ra, nhưng giới phụ trách ngành du lịch biết rằng sự hiện diện của Da Mao và Er Shun tại sở thú Toronto trong 5 năm đầu (2013 – 2017) và tại sở thú Calgary 5 năm sau (2018-2022) sẽ thu hút du khách từ Hoa Kỳ cùng với tiền lệ phí xem Panda sẽ dễ dàng bù 10 triệu mỹ kim vào ngân sách Canada.

Hôm 25/3, tại Toronto, khi chiếc chuyên cơ được đặt tên là Panda Express của công ty FedEx đáp xuống, một đội nhân viên của FedEx đã túc trực lo việc đưa hai cô chú Panda rời chuyên cơ. Thủ tướng Stephen Harper, đại sứ Zhang Junsai (ảnh trên) và một ban nhạc của học khu Ottawa chờ sẵn. Thủ tướng Harper nói: “Không phải lúc nào cũng có dịp đi đón Panda”. Đại sứ Trung quốc tại Canada Zhang Junsai phụ họa: “ Hai năm trước khi tôi đến Canada nhậm chức chỉ là một cái tin bên lề. Hôm nay long trọng đón Panda thế này, chứng tỏ quan hệ ngoại giao giữa hai quốc gia đã bước một bước khá xa.” Người Trung quốc vốn có tài khôi hài.

Chuyến bay dài 12.000 km từ Thành đô trong tỉnh Tứ Xuyên Trung quốc đến không làm cho chú Da Mao khó chịu. Đứng trong chiếc phòng di chuyển được bằng Plexiglas chú quan sát quan khách đón chú một cách thích thú.Trong khi đó “long thể” cô Er Shun bất an nên người ta che kín chiếc chiếc phòng của cô. Ngoài phi hành đoàn trên chuyên cơ của hãng FedEx còn có hai nhân viên y tế và một bác sĩ thú y chuyên ngành săn sóc Panda và chất đầy cam, táo, nước uống và nhất là lá tre. Lá tre là thức ăn hợp khẩu nhất của Panda. Hãng FedEx trang trải mọi chi phí chuyên chở.

Người Trung quốc biết dùng Panda làm vũ khí ngoại giao từ đời nhà Đường trong thế kỷ thứ 7. Một vị vua Đường đã gởi tặng hoàng đế Nhật một cặp Panda. Năm 1972 Mao Trạch Đông tặng tổng thống Nixon hai con.

Thủ tướng Stephen Harper may mắn hơn thủ tướng Pierre Trudeau. Năm 1973 thủ tướng Trudeau tặng Bắc Kinh một cặp hải ly (beaver) có bộ lông nàu nâu tuyền tuyệt đẹp, hy vọng Trung quốc đáp lễ bằng Panda. Nhưng Trung quốc chỉ tặng lại một con lương bự thôi! Năm 1985 Trung quốc cho sở thú Toronto mượn cặp Panda Quinn Quinn và Sha Yan trong 3 tháng, giúp ngành du lịch Canada tăng thu khá nhiều.

Cho đến nay các sáng kiến ngoại giao đều đến từ Trung quốc. Sau ngoại giao bóng bàn (ping pong diplomacy) với Hoa Kỳ, ngoại giao Panda (Panda diplomacy) với Canada, người ta chờ đợi ngoại giao tàu chiến (gunboat diplomacy) với Việt Nam.

Vụ này sẽ làm thế giới nhức đầu nhất!

Trần Bình Nam/ĐCV