Lúng túng với IS, Isil, Isis và Daesh

Sau mấy năm đối phó với những tay súng da-ngăm-ngăm-có-râu-quai-nón-sẵn-sàng-chặt-đầu-kẻ-thù-post-lên-mạng, lãnh đạo các nước phương Tây mới té ngửa là mình chưa thống nhất với cái tên gọi đối phương.
Người thì gọi là Nhà nước Hồi giáo, Islamic State (IS), dựa trên nhà nước tự xưng Caliphate của nhóm này. Tên gọi này bị nhiều người phản đối, vì chẳng có nhà nước nào trên trái đất này gọi là nhà nước Hồi giáo được Liên Hiệp Quốc công nhận cả, ngay cả từ “Hồi giáo” cũng bị lạm dụng.
Người thì gọi là Nhà nước Hồi giáo ở Iraq và Syria, The Islamic State of Iraq and Syria (ISIS). Cái tên viết tắt Isis làm đau đầu nhiều công ty trên thế giới có sản phẩm mang cùng tên. Dân Ai Cập có một nữ thần tên Isis. Một bà Mỹ tên Isis Martinez đã thất bại khi yêu cầu báo chí Mỹ đừng dùng tên này nữa.

Đến lượt Obama gọi nhóm này là ISIL (The Islamic State of Iraq and the Levant), Nhà nước Hồi giáo ở Iraq và vùng Levant. Vùng Levant lấy từ tiếng Pháp, có nghĩa là vùng mặt trời mọc, bao gồm Syria, Lebanon, Israel, Palestine và Jordan.

Các nhà lập chính sách của phương Tây cho rằng, nếu cứ tiếp tục dùng “Hồi giáo” hoặc “Nhà nước” thì hóa ra mình đang đánh nhau với một quốc gia hoặc một tôn giáo, hóa ra mình hợp thức hóa mấy cái ông da-ngăm-ngăm-có-râu-quai-nón-sẵn-sàng-chặt-đầu-kẻ-thù-post-lên-mạng này à?

Mấy ông này cũng thích được gọi như thế, vì như vậy là coi như cuộc chiến của họ có chính nghĩa.

Thế là bắt đầu có từ Daesh

Tuần trước, chính phủ Pháp loan báo: kể từ nay, họ không gọi đám này là EIIL (L’Etat islamique en Irak et en Syrie), dựa theo tiếng Anh Isis, mà sẽ gọi là “Daesh”. Lý do đưa ra là không thể đánh đồng cái nhóm này với đạo Hồi, người theo đạo Hồi, hoặc một chính phủ.

Và cũng cuối tuần trước, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry sau khi họp với Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov ở Vienna cũng nói về tình hình Syria: “Tổng thống Obama đã đặt ra ba mục tiêu gắn kết với nhau: thứ nhất, đánh bại Daesh; thứ hai, ổn định khu vực; và thứ ba, ủng hộ một cuộc chuyển đổi chính trị để chấm dứt cuộc nội chiến này.”

Nhưng dường như giữa Bộ Ngoại giao và Tòa Bạch Ốc chưa có sự phối hợp cho cái tên này. Trong khi ông Ngoại hôm cuối tuần gọi là Daesh thì hôm thứ Hai, tại hội nghị G20 ở Thổ Nhĩ Kỳ, ông Tổng lại gọi là Isil trong khi trả lời những câu hóc búa của báo chí.
Tướng ba sao James Terry, Tư lệnh các lực lượng quân sự Mỹ tại Iraq và Syria, nói rằng lãnh đạo các đồng minh A-rập đã yêu cầu ông dùng Daesh bởi vì “nếu dùng Isil thì coi như ta đã hợp thức hóa một caliphate tự xưng.”

Hồi đầu tháng, một nhóm 120 đại biểu Quốc hội Anh viết cho BBC, yêu cầu cơ quan truyền thông này ngưng dùng “Nhà nước Hồi giáo” vì dùng cái tên này “để mô tả nhóm đã giết hại hàng vạn người vô tội là một sự xúc phạm các tín đồ Hồi giáo”.

BBC bác bỏ yêu cầu, làm nhiều đại biểu bất ngờ. BBC nói nếu gọi là Daesh thì “tiêu cực” trong khi BBC phải giữ tính trung lập.

Đại biểu Chris Grayling nổi giận, quát: giữ tính trung lập với bọn cực đoan cũng giống như có thái độ không đứng về phe nào trước Đức Quốc Xã.

BBC nhượng bộ một chút. Kể từ nay, chúng tôi sẽ gọi là “nhóm Nhà nước Hồi giáo” để phân biệt với một nhà nước có thật và được công nhận.

Thủ tướng Úc Tony Abbott cũng thích dùng từ Daesh, vì “cái gì mà bọn họ không thích thì cái đó hấp dẫn đối với tôi.”
Tại sao phe Daesh không thích từ “Daesh”?

Đó là tên viết tắt của “Dawla al-Islamiya al-Iraq al-Sham”, một nhóm từ được phiên âm từ tiếng A-rập có nghĩa là “Nhà nước Hồi giáo ở Iraq và vùng Levant.”

Lý do thứ nhất, nếu dùng từ này thì cả “Nhà nước” lẫn “Hồi giáo” đều biến mất, không còn thu hút được ai, bị đồng hóa hoặc xuống ngang hàng với Taliban hoặc al-Qaeda.

Lý do thứ hai, chửi cha không bằng pha tiếng.

“Daesh” rất khó đọc cho đúng với âm của người A-rập.

Nếu đọc trại thành “Daes” thì có nghĩa là “kẻ chuyên chà đạp những gì dưới chân.”

Nếu đọc trại thành “Dahes” thì có nghĩa là “kẻ chuyên gieo rắc những chuyện mất trật tự.”

Nếu đọc trại thành “Ja’hish” thì có nghĩa là “nhà nước con lừa ở Iraq và Syria.”

Ở dạng số nhiều (plural) – Daw’aish – từ này có nghĩa là “người mù quáng chuyên áp đặt quan điểm của mình vào người khác.”

Chốt lại một phát.

Từ Daesh ngày càng có vẻ thắng thế.

Phe Daesh rất khó chịu khi có ai gọi họ bằng tên này. Cũng giống như người miền Nam bị gọi là Ngụy, người Mỹ gốc Việt bị gọi là Việt Kiều Mỹ, và người Cách Mạng Giải Phóng bị gọi là Bọn Cướp.../Châu Quang - Xem bài gốc

Bài cũ: issi hay isil đều là evil