Kính trọng một người cam đảm xét lại lương tâm

Schabowski trong buổi họp báo đi vào lịch sử thế giới

Gungter Schabowski, một trong những lãnh đạo đảng Cộng sản Đông Đức năm 1989 đã qua đời ngày hôm qua 01/11/2015 thọ 86 tuổi chỉ vài ngày trước khi kỷ niệm 26 năm bức tường Berlin sụp đổ. Nhân vật này đã đi vào lịch sử vì một câu tuyên bố ứng khẩu vào ngày định mệnh 09/11/1989.

Trang tài liệu viết tay Schabowski dùng trong buổi họp báo lịch sử ngày 09/11/1989 đã vô tình "giải phóng" hàng chục triệu dân Đông Đức thoát ách Cộng sản

Xuất thân là nhà báo công đoàn nhà nước, Günter Schabowski trở thành phát ngôn viên của Trung ương đảng Cộng sản Đông Đức. Ngày 09/11/1989, sau nhiều tháng dân chúng biểu tình, Bí thư đảng Cộng sản Đông Đức là Egon Krenz thông báo với đảng viên chóp bu là Đông Đức sẽ ban hành đạo luật cho phép dân chúng tự do ra nước ngoài.

Trong cuộc họp báo, Günter Schabowski, với tư cách là phát ngôn viên lược kê với phóng viên quốc nội và quốc tế một loạt quyết định của chế độ và chờ đến phút cuối cùng mới nói đến biện pháp cho đi du lịch. Dụng ý của phát ngôn viên đảng CS Đông Đức là tránh bị báo chí chất vấn về một vấn đề «nhạy cảm».

Là Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Berlin, đồng thời giữ cương vị Bí thư Trung ương Đảng phụ trách về thông tin, Günter Schabowski được giao nhiệm vụ thông báo về kết quả cuộc họp của Trung ương Đảng, trong đó có quy định mới cho phép công dân Đông Đức xuất ngoại dễ dàng hơn.
Tuy nhiên, nội dung quan trọng đó đã không được Schabowski - người không tham dự các phiên họp trước đó của Ban lãnh đạo thượng đỉnh Đông Đức khi bàn bạc về quyết định này - nhắc tới trong cuộc họp báo. Duờng như ông nghĩ rằng các nhà báo đã được nhận thông cáo về việc đó.
Khi Schabowski đã bỏ kính và cất giấy vì nghĩ rằng mọi việc đã xong xuôi, đột ngột, phóng viên Ý Ricardo Ehrmann đặt câu hỏi: vậy việc công dân Đông Đức ra nước ngoài sẽ được nới lỏng như thế nào? Bối rối lần giở tập giấy tờ trên tay, Schabowski mới nhớ là ông có nhận được một chỉ thị.
Nhờ một trợ lý tìm cho tờ giấy có dự thảo điều luật nới lỏng việc đi lại cho công dân Đông Đức mà ông được trao trước đó, ông đọc thông báo từ giấy, theo đó, cư dân CHDC Đức có thể xin du lịch cá nhân ra nước ngoài mà không cần bất cứ điều kiện gì (lý do xuất ngoại, quan hệ họ hàng).
Bên cạnh đó, giấy thông hành sẽ được cấp trong thời hạn ngắn, và người dân có thể đi lại không hạn chế tại tất cả các cửa khẩu giữa hai nước Đức. Trong phòng họp, tất cả mọi người đều sững sờ và tìm cách diễn giải những gì họ được nghe, trong khi các máy quay vẫn chưa tắt.
Khi đó, Peter Brinkmann, phóng viên tờ tạp chí “Bild” (trụ sở tại Hamburg) đặt câu hỏi quy định mới về việc đi lại sẽ có hiệu lực từ khi nào? Schabowski lưỡng lự, rồi đưa ra câu trả lời định mệnh: “Ờ... theo như tôi được biết thì nó có hiệu lực ngay lập tức... Vâng, ngay lập tức!” (sofort, unverzüglich).
Brinkmann “bồi” thêm một câu nữa: “Kể cả sang Tây Berlin?”. “Đúng vậy, người dân có thể rời CHDC Đức trực tiếp sang Tây Berlin”, Schabowski bối rối, và ngay trong khoảnh khắc đó, ký giả Ý Ricardo Ehrmann lao ngay ra khỏi phòng gửi một tin nhanh về Hãng thông tấn ANSA: “Tường đổ rồi”.

Đến 18 giờ 53, ông rút trong túi tài liệu về cấp visa và đọc một cách đơn điệu thông báo công dân có quyền xin chiếu khán ra nước ngoài hoặc định cư ở nước ngoài mà không bị điều kiện đặc biệt hay lý do gia cảnh.

Một nhà báo Bắc Âu hỏi thêm: chừng nào vậy thưa ông? Günter Schabowski ứng khẩu: Theo tôi biết thì ngay bây giờ.

Thế là một loạt phóng viên quốc tế đứng dậy chạy ra khỏi phòng họp báo đánh điện khẩn về các tòa soạn: Dân Đông Đức có thể đi ra nước ngoài ngay bây giờ.

Ngay tức khắc, hàng ngàn, hàng chục ngàn dân Đông Đức và Tây Đức đổ về bức tường ngăn chia thành phố Berline. Chuyện gì xẩy ra sau đó thì chúng ta đã biết.

Trang tài liệu này hiện được xem như một chứng tích lịch sử được trưng bày trong bảo tàng

Sau này, Günter Schabowski tâm sự «tôi không phải là một anh hùng, tôi chỉ tìm cách cứu đảng mà thôi. Vào thời điểm đó, tôi là đảng viên cộng sản trung kiên. Mở cửa biên giới là chiến thuật để giảm áp lực quần chúng bởi vì sự tồn tại của Đông Đức bị đe dọa, do mỗi ngày có từ 300 đến 500 người vượt biên».

Vào mùa thu năm 1989, ông là lãnh đạo Đông Đức duy nhất ra gặp dân chúng biểu tình chống độc tài và đòi tự do (nửa triệu người tại quảng trường Alexanderplatz).

Năm 1997, ông Günter Schabowski ra tòa về trách nhiệm (của đảng Cộng sản) bắn vào người vượt biên. Can đảm, ông nhận trách nhiệm tinh thần và xin lỗi nạn nhân. Bị giam năm 1999, nhưng chỉ một năm sau được ân xá. Ông tham gia đảng Dân Chủ Thiên Chúa Giáo của Thủ tướng Agela Merkel.

Ông bà Shabowski năm 2004

Nhiều nạn nhân chế độ Cộng sản như Mục sư Joachim Gauck, nhà tranh đấu cho nhân quyền ở Đông Đức, đã tha thứ và tuyên bố «kính trọng một người can đảm xét lại lương tâm, tuy trễ nhưng dứt khoát».

Günter Schabowski sinh ngày 04/01/1929 tại Anklam, cha là thợ ống nước, mẹ làm nghề giúp việc. Lớn lên, ông viết cho báo công đoàn trong 20 năm trước khi leo dần trong bộ máy đảng, trở thành phát ngôn viên của Trung ương đảng.(RFI/Bài gốc)
- Tham khảo thêm: Chủ nhân câu nói hớ lớn nhất của thế kỷ 20 qua đời