Những chuyện xung quanh Thế Vận Hội Sochi

Hôm Thứ Hai 3 tháng 2, thành phố Sochi mướn một hãng tư nhân để bắt giết hàng ngàn con chó hoang trên đường phố và đi lang thang vào cả những địa điểm của Thế Vận Hội, nhằm ngăn chặn sự phiền hà và có thể nguy hiểm cho những du khách cũng như vận động viên quốc tế đến dự Thế Vận Hội Mùa Đông từ 7 đến 23 tháng 2.

Tất nhiên việc giết chó như vậy gặp sự chống đối của các tổ chức bảo vệ động vật vì dân Nga bình thường vốn không ăn thịt chó. Và đây chỉ là một trong số rất nhiều sự kiện gây nên những tranh cãi về Thế Vận Hội Mùa Đông được tổ chức lần đầu tiên ở Nga. Những đề tài này bao gồm tình trạng dân chủ, nhân quyền ở Nga, như các phe phái đối lập trong nước cùng dư luận quốc tế vẫn phê phán, và chính sách kỳ thị người đồng tính được cụ thể hóa với đạo luật vừa mới ban hành “cấm tuyên truyền đồng tính cho trẻ nhỏ”.

Nhưng thực tế thì đó chỉ là những vấn đề nhỏ không trực tiếp liên quan đến Thế Vận Hội. Đối với một công cuộc lớn lao như tổ chức Thế Vận Hội Sochi, có những yếu tố quan trọng hơn nhiều và không thể nào dự đoán chính xác diễn biến trước khi mọi chuyện xảy ra.
Bốn yếu tố chính có tính cách quyết định thành công cho tổ chức Thế Vận Hội Sochi là thời tiết, giá trị của các cơ sở mới xây dựng, phản ứng của công chúng và khả năng ngăn chặn khủng bố.
Tổng Thống Nga Vladimir Putin được coi là người đã đặt vận mạng chính trị tương lai của mình vào Thế Vận Hội Sochi.

Toàn cảnh công trường thi công các khu thi đấu TVH Sochi 2014

Điện Kremlin không ngần ngại cung ứng ngân khoản khổng lồ cho việc tổ chức. Ít nhất $51 tỷ đã được dùng vào việc phát triển hệ thống đường lộ và đường sắt, xây dựng các vận động trường, làng Thế Vận, cùng vô số các cơ sở khác phục vụ cho Thế Vận Hội. Từ chỗ là một thành phố nghỉ mát nhỏ bé êm đềm bên bờ Hắc Hải, Sochi trở thành một trung tâm du lịch với các phương tiện sinh hoạt hiện đại bậc nhất thế giới và Thế Vận Hội này là tốn tiền nhất trong các Thế Vận Hội, mùa Đông cũng như mùa Hè, từ xưa đến nay, vượt qua cả Bắc Kinh 2008.
Những công trình xây dựng mới có đầy đủ tiêu chuẩn và đáp ứng đúng nhu cầu cho những sinh hoạt Thế Vận Hội hay không là ẩn số chỉ có lời giải khi đi đến thực tế sử dụng, và điều này sẽ ảnh hưởng quan trọng đến giá trị và uy tín của nước Nga. Có không ít những phê phán chỉ trích về hành vi lạm dụng, tham nhũng, khi tiến hành công cuộc này, nhưng vượt lên trên tất cả mọi sự kiện tiêu cực, điểm then chốt ở chỗ Sochi là một 'dự án cưng' (pet project) của Tổng Thống Putin và phải đạt tới thành công bằng mọi giá. Dù kết quả không có nghĩa là sinh tử đối với nước Nga, nhưng qua đây ông Putin muốn xác định hình ảnh và vai trò của mình trong một nước Nga đang vươn lên để trở lại vị trí siêu cường chính trị và kinh tế toàn cầu.

Hôm Thứ Ba, Tổng Thống Putin lái một chiếc xe SUV, chở hai viên chức IOC (Ủy Hội Thế Vận Quốc Tế) đến thăm công viên quốc gia Sochi nằm giữa thành phố Sochi và rặng núi tuyết phủ Caucasus, nơi sẽ diễn ra những cuộc tranh tài thể thao trên tuyết. Nhà lãnh đạo từng nổi tiếng về các hành động táo bạo, thể hiện bản lĩnh của mình, bước vào trong chuồng beo Ba Tư, ôm ấp những con beo nhỏ mới sinh hồi mùa hè, việc mà các phóng viên tháp tùng không dám làm theo vì e ngại phản ứng khó thể biết của các con beo mẹ. Ông Putin tuyên bố: “Chúng tôi đã quyết định tái tạo đàn beo Ba Tư trên đất Nga vì Thế Vận Hội. Điều ấy có nghĩa là nhờ có Thế Vận Hội, một phần thiên nhiên đã bị hủy diệt được tái sinh”.
Giống beo Ba Tư sống ở miến Nam nước Nga hầu như tuyệt chủng từ thập niên 1970. Chuồng beo Sochi được lập ra cách đây 5 năm bằng một dự án có liên quan với Thế Vận Hội và dự trù những con beo nhỏ sẽ bắt đầu được thả ra ngoài thiên nhiên vào năm tới. Hoạt động đầu tiên của Tổng Thống Putin ở Thế Vận Hội Sochi chính là màn trình diễn nhằm chứng tỏ rằng nước Nga quan tâm đến vấn đề môi trường thiên nhiên.

Biểu tình chống Putin kỳ thị người đồng tính tại Luân Đôn - Anh

Tuy vậy, ông Putin vẫn chưa tranh thủ được sự đồng cảm của thế giới Tây Phương. Tổng Thống Obama và hầu hết các nhà lãnh đạo Âu Châu sẽ không đến dự Thế Vận Hội, biểu lộ sự phản đối đạo luật kỳ thị người đồng tính ở Nga.

Trong phái đoàn chính thức đại diện Hoa Kỳ do bà cựu Bộ Trưởng Nội An Janet Napolitano cầm đầu có 3 cựu vận động viên đã công khai xác nhận là đồng tính: Bille Jean King cựu ngôi sao tennis; Caitlin Cahow, huy chương vàng hockey Thế Vận Hội 2006; Brian Boitano, thiên tài trượt băng nghệ thuật (ảnh trên)

Hiện trường vụ khủng bố tại Volgograd hồi cuối năm ngoái

Do đó Tổng Thống Putin sẽ không bận rộn nhiều trong việc tiếp đón khách ngoại quốc bắt đầu từ ngày Thứ Năm, bắt đầu là ông Tổng Thư Ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki-moon, rồi tới Chủ Tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Thủ Tướng Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, Thủ Tướng Nhật Bản Shinzo Abe.

Bên cạnh vấn đề kỳ thị người đồng tính, có một sự kiện mà ít người nhớ tới, Sochi chính là nơi trong lịch sử đã xảy ra một vụ diệt chủng tàn bạo và có thể sẽ có những hành động chống đối từ thế hệ con cháu của những nạn nhân ấy. Cách đây 150 năm, vào cuối giai đoạn đế quốc Nga bành trướng chiếm đoạt vùng North Caucasus của người Hồi Giáo, hàng trăm ngàn dân Circassians đã bị tàn sát.

Mặt khác, thiên nhiên không phải là cái mà con người có thể ảnh hưởng định đoạt. Sochi là nơi có thời tiết ấm áp nhất ở Nga trong mùa Đông với nhiệt độ trung bình trong tháng 2 trên 60 độ F. Ban tổ chức đã phải dự trữ sẵn một lượng tuyết khổng lồ để sử dụng cho những đường trượt nếu không có đủ tuyết rơi.

Sochi cũng là địa điểm đầu tiên, và có thể là cuối cùng, mà Thế Vận Hội được tổ chức kế cận một vùng được coi là “khu vực thánh chiến Hồi Giáo ở mức độ thấp”. Vùng North Caucasus phía Đông Sochi là khu vực nguy hiểm nhất trong nước Nga và một trong 5 khu vực nguy hiểm nhất thế giới về hoạt động của các nhóm khủng bố. Từ tháng 1 đến tháng 9 năm ngoái, 375 người bị giết và 343 người bị thương – bao gồm 100 cảnh sát và 200 quân phiến loạn - do hoạt động của những nhóm Hồi Giáo nổi dậy và ly khai ở đây. Trong hai tháng cuối năm, ba vụ đánh bom tự sát do những phần tử dân Dagestan hoặc được huấn luyện ở Dagestan, làm hơn 40 người thiệt mạng.

Cá nhân Tổng Thống Vladimir Putin là kẻ thù lớn nhất của những nhóm Hồi Giáo quá khích tại vùng này do việc ông qua những năm cầm quyền ở điện Kremlin đã cho tiến hành hai cuộc chiến tranh Chechnya và tiêu diệt quân phiến loạn Dagestan. Nếu Thế Vận Hội Sochi là một dự án quan trọng nhất của ông Putin thì nó cũng là mục tiêu mà những tổ chức khủng bố quyết tâm muốn triệt phá bằng mọi giá.

Bộ Nội Vụ Nga đã triển khai 10,000 quân thuộc các lực lượng đặc vụ cho việc bảo vệ an ninh tại Thế Vận Hội cùng với 40,000 cảnh sát. Bộ Quốc Phòng Nga đem tới 70,000 quân thuộc nhiều binh chủng và những đơn vị đặc biệt. Tổng Thống Obama cũng hứa hẹn trợ lực và bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ cho biết 2 chiến hạm chủ lực cùng với nhiều tài nguyên quân sự đã có mặt tại Hắc Hải sẵn sàng tiếp trợ. Có thể nói chưa bao giờ một lực lượng hùng hậu như vậy được điều động vào một sự kiện thể thao kéo dài hơn hai tuần lễ trên thế giới.
Trong một cuộc phỏng vấn được truyền hình CNN phát đi hôm Thứ Sáu tuần trước, Tổng Thống Obama nói ông tin rằng thành phố Sochi là an toàn và dân Mỹ muốn tham dự Thế Vận Hội có thể đến đây. Theo lời ông: “Trong bất cứ một cuộc tập họp quốc tế quan trọng nào cũng đều có thể có một vài rủi ro. Theo tôi nếu tổ chức tại Hoa Kỳ thì an toàn hơn vì chúng ta chắc chắn kiểm soát được toàn bộ vấn đề. Tuy nhiên người Nga hiểu thách thức mà họ phải đương đầu khi đứng tổ chức một sinh hoạt quốc tế lớn lao như thế. Họ hiểu rõ những mối đe dọa và đủ khả năng đối phó. Chúng ta đã xem xét kế hoạch của họ và cộng tác với họ”.
Thế Vận Hội Mùa Đông 2014 ở Sochi sẽ làm lễ khai mạc tối Thứ Sáu 7 tháng 2 lúc 8 giờ (8 giờ sáng giờ California). Truyền hình NBC sẽ truyền hình toàn bộ Thế Vận Hội Sochi trong khuôn khổ hợp đồng $4.38 tỷ ký kết với IOC để được độc quyền truyền hình tại Hoa Kỳ các Thế Vận Hội từ 2014 đến 2020.
Hà Tường Cát
Bài cũ: Sochi và Putin qua biếm họa