Việc Giết Jésus - Một Sử Ký (1)

Sách “Killing Jésus- A History” của Bill O’Reilly và Martin Dugard là một công trình sử học có giá trị. Nó khách quan vì không có nghị trình tôn giáo. Vì là tài liệu lịch sử, nó giúp soi rọi vào giá trị tinh thần của sự kiện; bổ túc những chi tiết và đưa ra các khám phá mới nhất chung quanh đề tài.

Dù không có nghị trình tôn giáo, quyển sách vẫn đem đến cho tín đồ Thiên Chúa Giáo cơ hội ôn lại Kinh Thánh theo trình tự các sự kiện và các dụ ngôn bất hủ trong Cựu và Tân Ước để củng cố niềm tin và lòng hâm mộ. Đối với độc giả ngoài TCG, giá trị về sử học của sách còn được bao trùm bởi triết lý vĩnh cửu phù hợp mọi thời đại của nhân loại.

Tác giả Bill O’Reilly phụ trách chương trình “The O’Reilly Factor” trên đài truyền hình; là bỉnh bút của một trang nhật báo lớn và là tác giả của vài sách bán chạy nhất. Matin Dugard là tác giả của vài sách về lịch sử bán chạy nhất và là cộng tác viên của tờ New York Times. Cả hai là tín đồ Công giáo xuất thân từ trường đạo.

Chúa sinh ra đời nằm trong hang đá nơi máng lừa - Thánh ca

Jésus Nazareth sinh tại Bethlehem ở xứ Judea, nơi vua David ra đời hàng ngàn năm trước đó. Thời đó có hai thành Bethlehem: một cách Jerusalem vài dặm, thưa dân cư; là nơi sinh của vua David; và một ở Galilée cách Nazareth bốn dặm, nơi có căn cứ trong Kinh Thánh. Tuổi của Jésus còn là đề tài gây tranh cãi. Ngài sinh khoảng từ thế kỷ 6-BC đến 5-BC và chết vào ngày thứ 14 thời Nisan trong lúc Pontius Pilate (người Roma) và Caiaphas (Jew) cai quản Judea (từ năm 26-37-AD).

The Death of Julius Caesar - Tranh Vincenzo Camuccini (1798)

Đại đế Julius Caesar 55 tuổi (được tung hô là Divus Julius = Julius Thượng đế) bị các nghị sĩ ám sát chết tại Roma hôm 15/3 năm 44-BC. Hôm đó ông định bãi bỏ cuộc họp nghị viện (có 900 nghị sĩ) vì tin theo ác mộng của Calpurnia, bà vợ 16 tuổi cưới hồi ông 40 tuổi. Decimus Brutus, một tướng lãnh thân cận từng đánh bại hạm đội Venetian trong trận Gallic và có chân trong phe đảo chánh, khuyên Caesar cứ họp đừng tin dị đoan.
Cuộc họp này dự trù sẽ bầu Caesar làm đại đế trọn đời không thể trì hoãn vì sau cuộc họp hôm 18/3, Caesar phải thân hành đi viễn chinh nhiều tháng, có khi nhiều năm mới về. Trong số 60 nghĩ sĩ đối lập có Decimus Junius Brutus Albinus cựu tướng, Lucius Tillius Cimber nghiền rượu. Trong số các hung thủ có Casca Longus, Decimus Brutus và Marcus Brutus 41 tuổi mà lời đồn cho là con rơi của Caesar.
Caesar chết do nhát dao cuối cùng của Marcus đâm vào háng đứt động mạch khiến Caesar qụy xuống từ tư thế đứng sau khi kêu lên sửng sốt “mày nữa hả con?!”. Ông là người có tham vọng cai trị lâu dài một đế quốc hàng ngàn năm nên đã lập lịch mới lấy tên mình và chia một tuần thành 8 ngày thay vì 7 ngày như lịch Do-thái. Ngày thứ 8 gọi là G. Ngày thứ 7 họ gọi là Saturn theo thứ tự các tinh tú của vũ trụ là mặt trời, trăng, hỏa tinh (mars), Mercury, Jupiter, Venus và Saturn. Người Jews gọi thứ 7 là Sabbath.

Cleopatra and Marc Antony - Tranh Pompeo Girolamo Batoni (1708-1787)

Sau khi Caesar chết, Marcus thua trận Philippi phải tự tử. Octavian và Marc Anthony tranh nhau ngôi báu. Marc Anthony bị Quintus Dellius làm phản nên thua trận Actium (Hy-lạp) năm 31-BC; phải tự tử chết trong vòng tay của Cleopatra. Cleopatra vì không muốn lọt vào tay Octavian nên cũng tự tử bằng độc dược ở tuổi 39. Sau đó, Octavian lên ngôi lấy vương hiệu là Caesar Augustus.
Vào thời kỳ này, Jerusalem do giới tăng lữ cầm quyền nhưng không có quyền kết án tử hình. Có nhiều cuộc nổi loạn chống triều đình Roma; lớn nhất là vụ hồi thế kỷ 4-BC khi đó Jesus mới một tuổi.

Vua Herod 69 tuổi lai nửa Do-thái, nửa Ả-rập và bệnh hoạn; được người Roma đưa lên cầm quyền. Ông giết thai nhi và hài nhi bằng loại gươm giáo thịnh hành thời ấy (Tk 5-BC) gọi là “pugio” và “gladius”. Ông có 10 vợ; từng giết Mariamme, mẹ bà và hai con trai của ông là Alexandre và Aristobulis. Đại đế Caesar Augustus đã chả ví von thói hiếu sát của ông “thà là con heo của Herod còn hơn là con trai ông ta”! Thời ấy tuổi thọ trung bình của con người chỉ độ 40.
Herod nghe các du khách thượng lưu, tức “Magi” nói về Jesus trên đường đến Bethlehem để thờ phụng Ngài. Họ là các học sĩ nghiên cứu sách Tanakh (Cựu Ước), Torah (5 quyển đầu của Tanakh) và Talmud (viết 600 năm sau). Trong số khách viếng có Anna, nữ tiên tri duy nhất được đề cập trong sách của Luke, người tiên đoán Jésus sẽ giải phóng Jerusalem từ tay đế quốc Roma.

Chúa Jesus và các học sĩ

Khi Jésus lên 12 tuổi, ngài bị lạc trong đám hành hương hôm 22/2 năm 7-AD lúc giữa trưa. Cha mẹ ngài trên đường về Galilée phát giác kịp bèn quay lại Jerusalem để tìm. Jerusalem và vùng phụ cận thời đó được gọi là Judea, một phần của tỉnh Syria.
Họ tìm được con trưa 23/3 trong đền Hewn Stone (xây trong 46 năm) thấy Jésus đang nói chuyện với các học sĩ. Khi bị mẹ trách móc, ngài đã đáp, giọng Galilée: “Mẹ không biết rằng con đang ở trong nhà Cha con sao?”. Trong câu nói này, Jésus đã “lộng ngôn” ám chỉ mình là con Thiên Chúa; theo luật Do-thái đáng lẽ phải lãnh án tử nhưng được miễn vì tuổi vị thành niên. Sau đó cả nhà trở về Nazareth.
Theo Kinh Thánh, Jésus có 4 anh em ruột: James, Joseph, Judas và Simon và có cả chị em gái nữa nhưng không được nêu con số và tên gọi. GHCG cho rằng họ là anh chị em họ. Chính Thống giáo cho rằng họ là anh chị em cùng cha khác mẹ vì Joseph góa vợ trước khi chung sống với Mary. Các giáo phái Tin Lành khác thì cho họ là các anh chị em ruột của Jésus. Jésus thường phụ cha làm mộc 6 ngày một tuần. Cha Joseph mất năm Jésus 13 tuổi thời Herod Antipas làm vua Israel. Danh xưng “Israel” (nghĩa là “đất hứa”) là tên nguyên thủy thời ấy; được dùng lại kể từ 14/5/1948 khi LHQ cho tái lập quốc gia này.

Baptism of Christ - Tranh Pietro Perugino, 1500

Caesar Augustus phong cho Pontius Pilate, một cựu sĩ quan miền Trung Ý cai quản Judea. Pilate cùng vợ Claudia sống trong dinh với 3,000 quân sĩ. Pilate phải dùng Caiaphas người Do-thái (Jew) đã từng làm trưởng giáo hàng chục năm để cai quản việc thường vụ và đặc trách tôn giáo vụ.
Caiaphas theo dõi John Baptist giảng đạo để tìm bắt ông. Jésus xuất hiện trên sông Jordan; đang cùng John giảng đạo thì có con bồ câu bay đến đậu trên vai (4 Thánh Thư đều nhắc đến con chim này: Matthew, Mark, Luke và John. Họ viết 70 năm sau khi Jésus qua đời; ở các độ tuổi theo thứ tự 70, 50, 59-63 và 50-85. John ghi nhận con chim đậu trước khi Jésus làm phép Rửa thay vì sau khi đó như ba người kia).

Khi hay tin Herod Antipas bỏ vợ (con gái vua Aratas IV của xứ Nabatea) để lấy bà Herodias, vợ của anh em mình, John đã cực lực lên án và bị Herod bắt. Trong tù, John cũng được nghe biết về các hoạt động của Jésus như giúp người mù sáng mắt, người điếc được nghe, người chết sống lại...
Qua năm sau trong một dạ tiệc, sau màn vũ của con gái bà vợ Herodias, Antipas lỡ hứa thưởng nó nên mẹ nó bảo nó xin Herod Antipas cái đầu của John đặt trong khay bạc. Theo sử gia Josephus, Antipas sau này mất vương quốc vì đã giết người vô tội này.

Sau khi Augustus và 2 con trai (con nuôi? - Germanicus 33 tuổi và con trai Drusus 34 tuổi bị vợ và người tình Sejanus Livilla đầu độc) qua đời, Tiberius Julius Caesar lên ngôi. Trong thời kỳ này, Jésus vào đền thánh trong một dịp lễ Passover (Vượt Qua); dùng roi bện dây thừng đánh đuổi bọn đổi tiền và con buôn đủ loại. Khi bị chất vấn về thẩm quyền, Jésus thách “hãy phá hủy đền thờ này rồi ta sẽ xây lại trong ba ngày”.
Sự kiện này xảy ra lúc khởi đầu việc giảng đạo (John 2:14-22); nhưng theo Matthew (21:12-17), Mark (11:15) và Luke (19:45) thì lại xảy ra lúc cuối. Trong một đêm ở Jerusalem, Nicodemus (người Phasisee giàu có, thành viên hội đồng Sanhedrin) chận hỏi Jésus về Nước Trời, ngài đáp: “Thiên Chúa yêu thương trần gian nên sai con một xuống thế không để trừng phạt mà để cứu rỗi. Ai tin sẽ được sống đời đời”. Theo sử gia Josephus, có lẽ đây là Nicodemus ben Gurion của Tk 1-AD; còn theo sách Talmud, đó là Nakdinon ben Gurion phiên âm Hy ngữ mà ra.

Nổi tiếng sau khi chữa lành một trẻ bệnh sắp chết ở làng chài Capernaum, nay Jésus không ở Nazareth, cũng không làm thợ mộc nữa mà chỉ đi giảng đạo. Jésus tự nhận mình là Con Thiên Chúa cả ba lần nơi công chúng: một lần ở Jerusalem, một lần nói với Nicodemus và lần kia ở đền thờ Nazareth.
Vào một buổi chiều mùa hè năm 27-AD ở Capernaum, Galilée; thấy Simon và anh em ông là Andrew không bắt được con cá nào suốt đêm qua đành vào bờ lo không có tiền đóng thuế, Jésus đến tìm họ và mời cùng ngài đi giảng đạo; không phải để bắt lưới cá mà để bắt lưới “người”. Hai anh em vâng lời lại đem thuyền ra khơi và bắt được nhiều cá đến nỗi rách cả lưới. Thấy vậy Simon quỳ lạy Jésus và theo ngài từ đó. Theo luật, lươn và catfish là 2 loại cá không sạch nên không bị thuế; các loại cá khác bị đánh thuế trước khi chở đi muối và phơi khô ở Magdala rồi đóng thúng xuất cảng khắp đế quốc Roma. Jésus đặt lại tên cho Simon là Peter (nghĩa là “đá”), môn đệ đầu tiên.
Đến năm 28-AD, Jésus chiêu mộ được 12 người, trong đó có 4 dân chài là Peter, Andrew, James và John là những người hiểu tiếng Aramaic, Hy, Hebrew và chút ít Latin. Tất cả đến từ Galilée ngoại trừ Judas đến từ Carioth (Iscariot theo Hy ngữ) phụ trách thủ quỹ của nhóm. Lợi tức đến từ các mạnh thường quân hâm mộ và trả ơn; tuy chẳng bao nhiêu cũng đã bị Judas lấy dùng riêng nhiều lần (Luke 8:2-3). Jésus xem Judas là bạn và cả nhóm là môn đệ (“apostle” từ Hy ngữ “apostello” mà ra nghĩa là “gởi đến”) hoặc “disciple” (người theo phụ). Sau khi Jésus tử nạn, những người còn sống sót chỉ được gọi là “apostle” khi đi giảng đạo bên ngoài Judea.

Pilate và Herod Antipas theo dõi sát Jésus, tìm cớ để bắt ngài. Trong lúc đám đông có cả người Pharisees, Jésus giảng “tám mối phúc thật” (được truyền tụng là “bài giảng trên núi”) và dạy họ đọc kinh “Lạy Cha”. Khi trở về Capernaum, một sĩ quan Roma ở đây đã xin theo ngài. Ba tháng sau, một người Parisee tên Simon mời ngài đến nhà ông ta ở Magdala cách đó 4 dặm với mục đích gài bẫy cho ngài nói phạm luật.
Tại đây, một gái điếm tên Mary Magdalena đến dùng dầu thơm và tóc để lau chân ngài và nhỏ những giọt nước mắt sám hối. Jésus trách chủ nhà đã không cho khách nước để uống và rửa chân; và nói với ông ta rằng “mọi tội của bà này đã được sạch” rồi quay sang bà mà nói “đức tin đã cứu ngươi; hãy ra về!”.
Bà không được nhận làm môn đệ nhưng đã theo ngài đến cùng. Sự kiện này cho thấy Jésus có thẩm quyền tha tội. Được biết vào thời Chúa Jésus, nữ giới được tôn trọng và bình đẳng với nam giới; được chọn người phối ngẫu, ký giao kèo và bán tài sản. Do đó có nhiều tấm gương phụ nữ sáng chói: gái điếm Rehab giúp quân Israel đánh thắng trận Jericho, em gái Mariam giúp hai anh Moses và Aaron di dân Jews từ Ai-cập; và nhiều nữ anh hùng khác như Rachel, Sarah, Leah, Rebecca...